Straks Jeneverfeesten, maar eerst nog dit.

Donderdagavond na Panorama waren ze hier in Hasselt in shock. De reportage over graaicultuur en premiejagen, intrige en afrekening van de politiezone Hasselt-Zonhoven-Diepenbeek sloeg het kraaknette beeld van de stad van de smaak met een harde klap aan diggelen.

'Zijn we werkelijk het Kleine Chicago aan de Demer?', is het cliché dat dan al snel wordt bovengehaald. De sussende (en gisteren ook dreigende) woorden van procureur en burgemeester kunnen degenen niet overtuigen die de wanhopige, getekende gezichten zagen van de klokkenluiders. Wat is er loos in de gezellige stad, die zo goed scoort in opiniepeilingen over de tevredenheid van zijn burgers?

Kort gezegd: normvervaging, arrogantie, kliekvorming, gebrek aan transparantie. Het zijn geen loze woorden voor het lokale establishment. Wie heeft hier de echte macht in handen? Voor mij wordt dat het best geïllustreerd door de retorische vraag die een CD&V-gedeputeerde aan zijn partijgenoot-schepen stelde nadat deze hem verzekerd had dat alles in Hasselt op wieltjes liep: "Wéét jij eigenlijk wel wat er echt in Hasselt gebeurt?"

Ook de burgers weten dat niet, tot de etterende wonde begint te stinken.

Limburgers willen vanuit hun frustraties wel eens samenspannen. Met zijn allen tegen Brussel. Krijg je geen universiteit of fatsoenlijk openbaar vervoer, dan trekken alle Limburgse politici, over de partijgrenzen heen, toch zeker aan hetzelfde zeel zodat 'ze daar niet om dat blok heen kunnen'. Als de universiteit er eindelijk is dan kan je in het bestuur weer lekker onder elkaar beginnen te bakkeleien.

Afspiegelingscollege

Stevaert heeft die tactiek van het samenkoeken in Hasselt tot een waar dogma verheven, het afspiegelingscollege. Bij zijn aantreden als burgemeester, intussen zeventien jaar geleden, was hij wel verplicht een anti-CVP-coalitie in het schepencollege te smeden. Maar naderhand verklaarde hij dat wat hem betrof de CVP gerust deel had mogen uitmaken van het stadsbestuur, ja, dat ze zelfs de burgemeesterssjerp konden gekregen hebben. Zes jaar later, in 2000, haalde hij een dermate groot electoraal succes dat de bestaande coalitie met een ruime meerderheid verder kon, maar tot algemene verbazing, en bij heel wat medestanders woede, werd de CVP er bijgehaald. Stevaert bepaalde wel welke van hun politici in aanmerking kwamen voor een schepenambt.

Wat zich na de verkiezingen van 2006 afspeelde was zo mogelijk nog straffer. De VLD kreeg een behoorlijke oplawaai en besloot zijn wonden in de oppositie te likken. Om na dagenlange druk en toegevingen (onder andere het voorzitterschap van de gemeenteraad) van de andere partijen toch te zwichten. Met hun vier raadsleden mochten ze ocharme één schepen leveren en dat was zeker geen zwaargewicht binnen het college. Maar de gelederen waren, op Vlaams Belang na, gesloten.

Wie de Hasseltse gemeenteraden al die tijd volgde merkte vanaf 2000 een hemelsbreed verschil. Tot dan voerde de onttroonde en vernederde CVP oppositie op leven en dood. Bij het aantreden van het eerste afspiegelingscollege verzekerde Stevaert dat die met een opendebatcultuur zou sporen. Het zou de raadsleden die daarin geloofden duur komen te staan. Zo was er de (intussen) CD&V'er die in een interview de cijfers aanhaalde van een universiteitsthesis die de kosten van de gratis bussen op zo'n drie miljoen euro schatte. 'Mondje dicht of uit de coalitie', zo klonk het kort maar krachtig. Beroepspoliticus Eddy Schuermans toonde voor TV-Limburg de schabouwelijke toestand van het Sporting Hasselt-stadion. "Ik wil Schuermans niet meer zien, niet in Hasselt en niet in Brussel", liet Stevaert de CD&V weten. Exit Schuermans.

De raadszittingen, waarin ten tijde van de SP- en later de CVP-oppositie buskruit zat, verloederden tot schrale bijeenkomsten die soms nauwelijks twintig minuten duurden. (Per uur uitgerekend verdient zo'n raadslid in dat geval 450 euro). De vriendelijke vragen die gesteld worden laten burgemeester en schepenen toe om nog een extra wit voetje te halen of plannen voor de toekomst uit de doeken te doen.

Praatgrage dissidenten

Dat elke werkelijke, goed geïnformeerde oppositie ontbreekt is al erg genoeg op zich, maar dat straalt ook af op de pers. Een stadsjournalist is niet verondersteld aan investigative journalism te doen, daarvoor heeft die de tijd noch de middelen. Zij of hij laat de vanuit de meerderheid voorgekauwde informatie op zich afkomen. Aan praatgrage dissidenten wordt meestal duidelijk gemaakt dat de redactie niet meer geïnteresseerd is om nog maar 's op dat onderwerp terug te komen. Dat één krant in Limburg nog altijd grotendeels het mooie weer maakt, met daaraan gekoppeld één regionale zender die tot dezelfde groep behoort, werkt een kritische houding niet direct in de hand. You scratch my back, I'll scratch yours, luidt het devies. In Hasselt hebben ze geen lessen in koehandel nodig. Integere persmensen uit de branche bevestigen dat het er bij de informatieverstrekking door politie en justitie een strict hiërarchisch gebeuren- net zo aan toegaat. Ook een integer journalist kan het zich niet veroorloven teveel primeurs te missen.

Dat de Panorama-redactie, in de persoon van de gedreven onderzoeksjournalist Wim Van den Eynde, vrolijk tussen alle Limburgse wolfijzers en schietgeweren doorfietst stond niet in het scenario. Dat was ook af te lezen uit de verbijsterde gezichten van een aantal verantwoordelijken in de uitzending die plots een micro onder de neus geduwd kregen. In deze contreien is men dat soort journalistiek niet gewoon, dat botst met het 'goed Limburg-gevoel' (waar ik persoonlijk geen last van heb).

De klucht met de onwettelijke aankoop van de Pukkelpopweiden als verhaal puur cabaret - toont weer dezelfde namen, dezelfde kliek. Het is een ware zoektocht om te weten te komen hoeveel de pas verpatste Grenslandhallen met de Ethiashal de belastingbetaler uiteindelijk zal kosten. Dit drama zat er al twintig jaar aan te komen. Wat als de begroting van het Autonoom Gemeentebedrijf met die van de stad wordt samengevoegd?

De positieve noot waarmee ik graag eindig: volgend weekend zijn er in Hasselt Jeneverfeesten. Onder het waakzaam oog van de politie. Pas maar op!

Etienne Joris