Focus op cultuur, duurzaamheid en erfgoed: ambitieus ontwerp zet troeven kunstenhuis in AC Groenplein volop in de kijker

In het najaar van 2024 kunnen de eerste werken van start gaan voor de verbouwing van het voormalige administratief centrum Groenplein tot een nieuw huis voor professionele kunsten. Het Hasseltse stadsbestuur gaat hiervoor, na een doorgedreven selectieronde, in zee met consortium Debuild. Het ontwerp verenigt met respect voor het bestaande erfgoed de culturele ambities in een duurzaam complex. Vanaf najaar 2026 moeten de theaterzaal, twee bioscoopzalen, repetitieruimtes en een ‘rooftop bar’ de deuren openen.

Wat in 2019 werd voorgesteld als een van de belangrijkste speerpunten van het nieuwe Hasseltse stadsbestuur wordt binnenkort realiteit. De voorbije jaren werd hard gewerkt aan een nieuwe culturele bestemming voor het voormalige administratief centrum aan het Groenplein. Met vier ervaren kunstenorganisaties reeds aan boord zocht stad Hasselt de afgelopen maanden naar een bouwpartner die de uitdagende plannen tot een goed einde kon brengen. Debuild, dat aannemer Democo en Archiles architecten – ebtca architecten verenigt, kwam daarbij als beste uit de bus.

Iconische gevel blijft behouden

Het ontwerpteam zocht en vond een antwoord op twee grote vragen. Enerzijds binnen de huidige oppervlakte een vlakkevloerzaal met tribune, twee bioscoopzalen, creatieruimtes en een cultuurcafé huisvesten; anderzijds het gekende stadsgezicht dat het AC is voor de volgende generaties waarborgen. Het ontwerp van Hasselts architect Louis Ghysebrechts was al bij de bouw vooruitstrevend en is een van de belangrijkste voorbeelden van Brutalisme in België. Het ontwerpteam bewaart de gevel en het gebouw maximaal. In dat deel van het nieuwe kunstenhuis zullen de zogenaamde low tech functies (kantoren, kleedkamer, foyer, cultuurcafé) worden ondergebracht. Aan de zijkant van een gebouw zal een nieuw gedeelte als het ware in het complex geschoven worden, waar de high tech functies (bioscoop, theaterzaal, repetitieruimtes) ondergebracht worden. “Onze strategie om oud en nieuw - low- en hightech - te bundelen, maakt deze bijzondere herbestemming klimaatvriendelijk én uitnodigend. Bovenal bewaart én versterkt het de architecturale waarde van het gebouw. Meer zelfs, extra casco ruimtes bieden straks nog potentieel om later in te spelen op nieuwe creatieve ontwikkelingen in een bruisende stad als Hasselt. Uiteindelijk ontstaat er een geheel dat gedurende de hele dag gebruikt zal worden voor creatie, talentontwikkeling, presentatie en beleving”, aldus Frederik Bijnens, CEO van Democo. 

“Met vier Hasseltse, structureel erkende kunstenorganisaties Het nieuwstedelijk, B-Classic, Cinema ZED en Vonk brengen we er verschillende disciplines samen onder één dak. Ongeacht of je nu houdt van theater, muziek, film of performance: elke dag van de week het jaar rond zullen bezoekers er terechtkunnen voor kunst en cultuur. De organisaties zullen er niet alleen hun creaties tonen maar ook nieuwe projecten kunnen uitwerken, nieuwe talenten de stap helpen zetten naar een groter publiek én ze zetten de deuren open voor andere professionele makers. Dat maakt het tot een uniek project in Limburg”, zegt schepen van Cultuur Nele Kelchtermans.

“Dit nieuwe project is een opvallende stap in onze stadsontwikkeling. Het leegstaand gebouw krijgt zo een multifunctionele invulling waardoor de buurt nog meer zal bruisen. We houden heel wat opties open voor het gebruik. Het gebouw is bijvoorbeeld optimaal geschikt voor het organiseren van studiedagen en congressen. Daarmee zetten we de deuren open voor iedereen, zelfs als je niet van cultuur komt proeven. Meer en diverse bezoekers zullen dus hun weg vinden naar kunst en cultuur in de binnenstad en het stadsgedeelte rond het Groenplein. Zo kunnen handelaars en ondernemers in de buurt ook de vruchten plukken van deze unieke creatieve hub”, aldus burgemeester Steven Vandeput. 

De totale kostprijs van het project bedraagt 15 miljoen euro. 5,1 miljoen euro van deze middelen komt van de Vlaamse regering.

Jan Jambon, Vlaams minister-president zegt: “Met de transformatie van het ‘voormalige stadskantoor’ tot het nieuwe kunnstenhuis Groenplein, bouwt de Vlaamse Regering aan de verdere groei van het culturele leven in Hasselt. De Vlaamse Regering investeert bewust samen met verschillende centrumsteden in kwalitatieve en duurzame culturele infrastructuur. Dankzij splinternieuwe voorzieningen zal dit kunstenhuis ongetwijfeld kunnen uitgroeien tot een nieuw epicentrum voor gemeenschapsvormende activiteiten, hoogstaande culturele voorstellingen en boeiende ontmoetingen voor de Hasselaar en de brede regio.”

Met een maximaal behoud, en waar nodig recyclage van bestaande materialen, en traject om het gebouw klimaatneutraal uit te baten tegen 2050 is duurzaamheid een belangrijke pijler van het project. “De renovatie past volledig in onze strategische visie op het stedelijk patrimonium”, weet schepen van Gebouwen Laurence Libert.  “Met het strategisch vastgoedplan SURE2050 willen we al onze gebouwen klimaatneutraal maken tegen 2050 en die ambitie tonen we hier ook. In die strategie horen ook efficiënte verbouwingen waarin dit project een lichtend voorbeeld is. Het behoud van de iconische gevel, extra groen en het gedeeld gebruik juichen we erg toe. Het bouwteam heeft 500 kalenderdagen. Als de werkzaamheden zoals verwacht eind dit jaar kunnen starten, kan het vernieuwde gebouw in de tweede helft van 2026 de deuren openen.”  

Sterke as

Voor de vier organisaties die de dagelijkse werking zullen organiseren, wordt het alvast een blij weerzien met het centrum van Hasselt. Na jaren huisvesting in de Maastrichterstraat trokken Het nieuwstedelijk, Cinema Zed, Vonk en B-Classic eind 2023 met De Nieuwe Zaal tijdelijk naar Kaai16.

“Wij kijken heel erg uit naar de start van de bouwwerken op Groenplein”, zegt Christophe Aussems namens de toekomstige bewoners van vzw De Nieuwe Zaal. “Het wordt een uniek huis voor theater, muziek en cinema, pal in het centrum van Hasselt. Een plek waar niet alleen wordt gepresenteerd, maar ook projecten worden ontwikkeld en gecreëerd. De vier professionele kunstenorganisaties die straks in Groenplein actief zijn, bundelen hun krachten om er een dynamisch huis van te maken.  Wellicht komen er zelfs nog nieuwe bewoners bij.  Het wordt een prachtige plek voor kunstenaars én publiek.”

Het nieuwe kunstenhuis wordt een volwaardig deel van de culturele as CCHA - Z33 - Groenplein - Quartier Canal, met Bootstraat als nieuwe muzikale hub. Met onder meer 2.500 filmvoorstellingen, 40 theatervoorstellingen en 80.000 vooropgestelde bezoekers per jaar zijn de doelstellingen niet gering. “Die ambitie zal heel wat impact hebben. Hasselt en bij uitbreiding Limburg bulkt van het artistieke en creatieve talent. Dat uitlichten en extra kansen geven, is niet alleen goed voor de bezoeker. Jonge makers moeten bijvoorbeeld niet meer Limburg verlaten om hun dromen waar te maken. De hele kunst- en cultuursector in onze provincie zal dus van dit project de vruchten kunnen plukken”, besluit schepen Kelchtermans.